CÁCH ỨNG XỬ VỚI TIN ĐỒN TIÊU CỰC
Psy34PB89
Có thể nói trong năm 2016 đã qua
là một năm bùng nỗ của vấn nạn tin đồn và những tác hại, ảnh hưởng của nó trên
phạm vi toàn cầu. Song hành với sự phát triển mạnh mẽ của mạng Internet, mạng
xã hội Facebook, Zalo, Twiter,.. đã làm cho sự cơ chế lan truyền của tin đồn trở
nên nhanh chóng hơn bao giờ hết, vượt qua mọi không gian và thời gian, tin đồn
giờ đã trở thành một hiện tượng thường ngày của đời sống, không loại trừ một quốc
gia dân tộc nào. Đối tượng của tin đồn có thể là một cá nhân. một tổ chức một
chế độ xã hội, từ người dân thường đến những người nổi tiếng, thậm chí là những
nguyên thủ quốc gia, không loại trừ một ai.
Những tác hại của tin đồn tiêu cực
là rất to lớn, tuy nhiên trên thực tế khi truyền tải và tiếp nhận thông tin,
nhiều người không phân biệt và nhận diện được thông tin đó có phải là tin đồn
hay không? Vậy trước hết cần phải hiểu tin đồn xuất hiện như thế nào?
Tin đồn là phương thức giao tiếp
bằng ngôn ngữ diễn ra hàng ngày trong đời sống, trong đó các thông tin được
truyền từ người này sang người khác. Do mức độ thu nhận thông tin, do cá tính
và cách nhìn nhận vấn đề của các cá nhân là khác nhau dẫn đến các đối tượng tiếp
nhận nội dung thông tin theo cách hiểu của mình, và do vậy thông tin thường bị
biến dạng, méo mó.
Theo các nhà tâm lý học, sở dĩ
tin đồn lan truyền bởi vì nó thực hiện 2 chức năng, đó là giải thích và giải toả
sự căng thẳng tinh thần mà mỗi cá nhân cảm thấy. Bởi khi một ai đó khi tiếp nhận
tin đồn với tính chất của nó thường gây ra những áp lực và ảnh hưởng tâm lý
không nhỏ do đó nảy sinh nhu cầu được chia sẻ, giải tỏa về tâm lý. Cơ chế hình
thành của tin đồn thường theo 3 cơ chế đó là:
Thứ nhất là sự rút bớt chi tiết:
Khi tin đồn lan đi nó có xu hướng ngắn hơn, xúc tích hơn, dễ nắm bắt, dễ kể lại
hơn. Và do đó trong những lần thuật lại kế tiếp càng ít từ được dùng và càng ít
chi tiết được đề cập đến.
Thứ hai, sự nhấn mạnh là sự tăng
thêm một số chi tiết chiếm vị trí trung tâm trong ý nghĩa của những lời đồn, điều
này còn phụ thuộc vào nhiều nhân tố như: lưu giữ lại những yếu tố kỳ quặc, những
thông tin gây chú ý, sự thay đổi về con số theo hướng gia tăng, chẳng hạn tăng
số lượng người, số thiệt hại, lời giải thích thêm của người tường thuật.
Thứ ba, sự sắp xếp lại: đây là một
quá trình bảo tồn và tổ chức lại những thông tin xung quanh một số động cơ, sở
thích của các cá nhân. Quá trình ấy là kết quả hấp dẫn của những tập quán, động
cơ, lợi ích và tình cảm của những người tiếp nhận lời đồn đối với vấn đề được
nêu.
Các quá trình rút bớt, nhấn mạnh,
sắp xếp lại trong tin đồn không phải là một cơ chế độc lập mà chúng được thực
hiện đồng thời với nhau và phản ánh một quá trình mang tính nội tâm duy nhất mà
có kết quả là tính tự kỷ và sự xuyên tạc vốn là đặc tính của tin đồn. Chính vì
vậy tin đồn bao giờ cũng xuất phát từ dụng ý hay thói vị kỷ của ai đó và tận dụng
tối đa những kênh thông tin để chuyển tải đến cộng đồng. Một cái tin công an bắt
chủ tịch của một ngân hang đã khiến dân chúng đi rút tiền ầm ầm, một cái tin về
rau bẩn khiến các bà nội trợ hoang mang nhìn ở đâu cũng nghĩ là vi trùng, còn
người nông dân thì điêu đứng vì sản phẩm trồng ra mà không ai mua. Rồi các loại
tin “lộ hàng” hay những màn đánh ghen, bôi nhọ cá nhân của các nhân vật nổi tiếng,
những tin về cướp bóc hung bạo… Những loại tin thất thiệt như thế giờ nhiều vô
kể, chúng ta có thể thấy hằng ngày, hằng giờ trên các kênh thông tin internet,
mạng xã hội...
Trước đây, tin đồn hầu hết thể
hiện một mong muốn ước ao nào đó của người dân để đời sống xã hội tốt đẹp lên,
còn bây giờ tin đồn biến tướng một cách khủng khiếp. Người ta tung tin thất thiệt
vì thù tức cá nhân, vì cạnh tranh trong làm ăn nhưng cũng có những thể loại chỉ
để nhằm cho vui hay đơn giản là để “câu like” trên mạng xã hội Facebook hoặc lợi
dụng vào đó để trục lợi.
Một điểm đáng lưu ý ở đây là trong
các tin đồn nói chung có nhiều tin đồn không xác thực, một số tin đồn xác thực,
một số khác chứa dựng cả 2 yếu tố: Nhiều thông tin chi tiết trong tin đồn là
sai lệch nhưng vấn đề mà nó đề cập lại là có thật Ngay cả khi tin đồn là sai
hoàn toàn thì nó vẫn chứa đựng một dạng "sự thật", bởi nó cho chúng
ta biết rằng có một chuyện gì đó đang diễn ra và đòi hỏi cần phải xử lý. Ví dụ
tin đồn về “thực phẩm bẩn”. Những tin đồn tiêu cực đem lại nhiều cảm xúc hơn và
thường dễ được lan truyền hơn tin đồn tích cực. Tin đồn có thể xuất hiện trước
dư luận xã hội. Ví dụ, trước thông tin giá xăng tăng, người ta đổ xô đi mua
xăng..., đó là hiệu ứng của tin đồn. Khi giá xăng đã được thông báo chính thức
và niêm yết cụ thể, sẽ không ai còn tiếp tục đổ xô đi làm như vậy nữa. Lúc này
sẽ có những ý kiến: nào là giá xăng đắt hơn đợt trước, xăng bên Mỹ hoặc Trung
Quốc có giá thấp hơn ở Việt Nam..., đó là dư luận.
Vậy ứng xử như nào với tin đồn?
Cách hữu hiệu
để ngăn chặn tin đồn là đi trước đón đầu hoặc lấp đầy thông tin. Nói một cách
khác phải loại bỏ mọi nguy cơ có thể phát sinh tin đồn, bằng cách cung cấp
thông tin cụ thể, minh bạch. Nhưng trước khi các cơ quan chức năng minh bạch được
thông tin thì mỗi cá nhân khi đứng
giữa dòng xoáy tin đồn đó nếu chúng ta muốn thoát ra thì phải phản ứng tích cực
với tin đồn theo cách cái gì chứng minh được thì chứng minh, cái gì không chứng
minh thì phải thận trọng. Cách ứng xử rõ nhất ở đây là chúng ta phải phân tích
tin đồn ấy có tác hại, ảnh hưởng đến mình như thế nào, mình đang ở đâu để mà lựa
chọn cách phản ứng cho phù hợp. Trong thời buổi hiện nay, hơn bao giờ hết chúng
ta cần phải tỉnh táo trước những thông tin chưa được kiểm chứng hoặc chưa có
thông báo chính thức từ cơ quan chức năng.
Psy34PB89(Ninh)
0 nhận xét:
Đăng nhận xét